گاز دی اکسید کربن (CO2)

معرفی گاز دی اکسید کربن

دی اکسید کربن (با فرمول شیمیایی CO₂) یک ترکیب شیمیایی متشکل از یک اتم کربن و دو اتم اکسیژن است. این گاز بی‌رنگ در دمای معمولی و با بوی ملایم ترش، یکی از پرکاربردترین گازهای صنعتی است که در طبیعت به صورت فراوان یافت می‌شود.

CO₲ حدود ۰.۰۴ درصد از اتمسفر زمین را تشکیل می‌دهد و نقش مهمی در چرخه کربن و فتوسنتز گیاهان دارد. این گاز در فشار و دمای معمولی به صورت گازی است اما می‌تواند به حالت جامد (یخ خشک) یا مایع تبدیل شود.

خواص فیزیکی و شیمیایی CO₂

• نقطه سابلیماسیون: -۷۸.۵ درجه سانتی‌گراد (در فشار اتمسفر)
• چگالی: ۱.۹۸ گرم بر لیتر (سنگین‌تر از هوا)
• غیرقابل اشتعال: CO₂ نه تنها نمی‌سوزد بلکه آتش را خاموش می‌کند
• محلول در آب: تولید اسید کربنیک ضعیف
• غیرسمی: اما در غلظت بالا می‌تواند خفگی ایجاد کند

کاربردهای گاز دی اکسید کربن

۱. صنایع نوشابه و غذایی

CO₂ خوراکی برای گازدار کردن نوشابه‌ها، آب معدنی، ماءالشعیر و آبجو استفاده می‌شود. همچنین در فرآوری و نگهداری مواد غذایی، بسته‌بندی MAP و انجماد سریع کاربرد دارد.

۲. جوشکاری MIG/MAG

در جوشکاری MIG/MAG، دی اکسید کربن به تنهایی یا به صورت مخلوط با آرگون به عنوان گاز محافظ استفاده می‌شود. این گاز هزینه کمتری نسبت به آرگون خالص دارد.

۳. گلخانه‌ها و کشاورزی

افزایش غلظت CO₂ در گلخانه‌ها باعث تسریع رشد گیاهان و افزایش محصول می‌شود. این روش در کشت گوجه فرنگی، خیار و سایر محصولات گلخانه‌ای رایج است.

۴. اطفای حریق

کپسول‌های آتش‌نشانی CO₂ برای خاموش کردن آتش‌سوزی تجهیزات الکتریکی و آتش‌های کلاس B استفاده می‌شوند. CO₂ بدون آسیب به تجهیزات آتش را خاموش می‌کند.

۵. پزشکی

در جراحی‌های لاپاراسکوپی، CO₂ برای ایجاد فضای کاری در شکم بیمار استفاده می‌شود. همچنین در کرایوتراپی و درمان‌های پوستی کاربرد دارد.

۶. صنایع شیمیایی

CO₂ ماده اولیه تولید اوره، متانول و سایر ترکیبات شیمیایی است. همچنین در استخراج روغن‌های گیاهی با CO₂ فوق بحرانی استفاده می‌شود.

۷. یخ خشک

CO₂ جامد (یخ خشک) برای حمل و نگهداری مواد یخ‌زده، جلوه‌های ویژه و تمیزکاری صنعتی کاربرد دارد.

انواع دی اکسید کربن